They Shine

De drie nieuwe filmwerken in de tentoonstelling ‘They Shine’ in Stedelijk Museum Bureau Amsterdam houden het midden tussen puur cinematografisch idioom en documentaire. De plaats van handeling is de Mojavewoestijn. Dit onmetelijke gebied werd tijdens en na de Tweede Wereldoorlog een testlocatie voor (semi)militaire doeleinden. Allerhande wapentuig, atoombommen, raketten, racewagens en vliegtuigen waren frequente bezoekers van deze woestenij.

Het gebruik van de Mojave als testlocatie heeft verschillende plekken veranderd in een soms even futuristisch als ruïneus aandoend decor, getuige de gigantische zonnepaneel- en windmolenparken, achteloos achtergelaten bunkercomplexen, trailerdorpen, hopen afval en het grootste vliegtuigkerkhof ter wereld.

Barba’s film toont zulke locaties in de verschillende filminstallaties en laat ze vergezellen met uitspraken van lokale bewoners over de objecten die in beeld komen. Uit deze abacadabra komt een eigenaardige, van de technologische realiteit vervreemd denken naar boven, dat gestuurd wordt door een al even vervreemd utopisch en/of religieus heilsgeloof. De 35mm- en 16mm-filmbeelden van de uitgestrekte woestijn vormen het tijdloze decor van een werkelijkheid die eerder vanuit de toekomst dan vanuit het heden lijkt te zijn gefilmd, met ‘archeologische’ plekken die langzaam maar zeker een mythologische status krijgen, net als in de betere science fiction.

Uiteindelijk is ‘They Shine’ te lezen als een metafoor van het tijdperk van het modernisme. Dat speelt nog steeds een belangrijke rol, maar de technocratische crux ervan is een onbegrepen, archeologische relikwie geworden. En dat moet dan gezien worden tegen de achtergrond van de hedendaagse Verenigde Staten, waar zowel religieus als technocratisch fundamentalisme beter gedijt dan ooit.