Kamarado

Kamarado is de vierde en laatste collaboratieve tentoonstelling van het Global Collaborations programma van het Stedelijk Museum. Deze vindt plaats in de projectruimte, Stedelijk Museum Bureau Amsterdam, en breidt zich uit naar het auditorium van het Stedelijk met een Public Program op 13 september. In het kader van Kamarado verschijnt een speciale editie van de SMBA Nieuwsbrief. In januari 2016 reist Kamarado in aangepaste vorm verder naar Clark House Initiative in Bombay. Ter gelegenheid hiervan zal een catalogus worden gepubliceerd.

Inspiratie voor de titel Kamarado in Esperanto kwam voort uit de filminstallatie Kial vi ne skribas min plu? (Why Don’t You Write Me Anymore?) van de Nederlandse kunstenares Mieke Van de Voort. De film is gemaakt voor de Shanghai Biënnale van 2008 en neemt als uitgangspunt de reis die Henk Sneevliet in 1921 door China maakte met als doel de Chinese Communistische Partij te professionaliseren (en in dat proces een positie toebedeelde aan Mao). De film wordt van commentaar voorzien door een fictieve correspondentie in Esperanto tussen twee vrouwen, één in China en de ander in Europa. De correspondentie is verweven met citaten uit Sneevliets teksten en aantekeningen. Als toevallige bijkomstigheid neemt ook Rupali Patils performance de vorm aan van een fictieve correspondentie, in dit geval tussen de dochters van de twee leiders van de Indiase Maoïstische beweging en de Indiase Staat.

Htein Lins werk Map of Rat werd uit de gevangenis gesmokkeld. De kunstenaar werd vastgezet door de staat Myanmar (dat haar socialistische principes vastlegde in het politieke traktaat ‘The Burmese Way to Socialism’). Eerder werd de kunstenaar gemarteld door zijn eigen kameraden in het All Burma Student Democratic Front, een kamp voor studentrebellen. Het woord ‘kameraad’ wordt in de absurdistische film Young Dictators’ Village van Paolo Chiasera opnieuw ontdaan van zijn ideologische en politieke betekenis. Waar Htein Lins plattegrond herinneringen ophaalt aan wreedheden die zijn begaan onder het mom van socialistische idealen, of tussen kameraden, is Chiasera’s werk als een groots simulacra, een spektakel van afvlakkingen en gelijkvormige symbolen. Op de manier waarop een gerucht vol achterdocht als horror de sociale media binnendringt, onderzoekt Judy Blum Reddy’s Futurama de angst die de dubbelzinnige betekenis van ‘kameraadschap’ aanwakkert. Aan de hand van een reeks gefragmenteerde nachtmerries beschrijft ze een toekomstig-vroeger van onrust, een doodsangst voor de toekomst.

In hun poging politieke ideeën te beschrijven zoals ze worden geleefd en beleefd van binnenuit, bundelen zulke werken angst en humor. Hilariteit spat af van Adrian Melis’ Cubaanse suikerrietarbeider, of in de ogen van zijn vader, die Melis’ vragen beantwoordt over de teloorgang van de communistische idealen van zijn generatie. Een video toont zijn verstilde uitdrukkingen op het moment dat zijn geest wordt overspoeld door verschillende gedachten. Sharelly Emanuelson maakte een filminstallatie en soundscape waarin zij verschillende stemmen, muziekstijlen en atmosferen met elkaar combineert. Ze gaat in op de relatie tussen het begrip ‘siudadanos’, wat inwoner betekent in het Papiaments, en ‘kameraadschap’ in de context van St. Maarten en de Nederlandse Cariben en hun metropolitane regio in het algemeen. Amol Patils geluidsinstallaties, video’s en performances borrelen – binnen de context van arbeid – over van drama. Hij volgt de nachtelijke routes van een aantal straatvegers en schoonmakers die werken voor Bombay’s Municipal Corporation. Ondanks vele jaren van mobiliteit en sociale strijd tegen het hardnekkige vasthouden aan de ideeën van het kastenstelsel, behoort de overgrote meerderheid van hen nog steeds tot slechts één gemeenschap.

Als de tentoonstelling zich enerzijds laat lezen als een dialoog met de titel, de alledaagse aanduiding ‘kameraad’, en toont hoe deze term functioneert als een oproep, een strijdkreet in de zoektocht naar een gezamenlijk doel, dan kunnen de werken in deze tentoonstelling ook gelezen worden als een reflectie op de manier waarop kunstgeschiedenis regionaal wordt gevormd, en als een analyse van haar instrumenten en constructies. Omdat deze werken politieke situaties beschrijven, analyseren zij processen van macht en beschrijving, waarbij de daad van het beschrijven iets instabiels is, misschien zelfs sociaal explosief. Inherent aan het schilderij van Sosa Joseph is het explosieve potentieel van de manier waarop de betrokkenheid van veel verschillende leden van de Indiase samenleving werkten aan een project van een botanische beschrijving, geïnitieerd door de koloniale gouverneur Hendrik van Rheede in de 17e eeuw, dwars door alle sedimentaire lagen van geslacht, kaste, ras en koloniale hiërarchie kon breken. In zijn langlopende onderzoeksproject construeert Jeronimo Voss een verhaal over de Melkweg dat voortkomt uit bepaalde fragmenten en aspecten van de visuele indruk van de sterrenhemel. Een houtskooltekening van de nachtelijke hemel gemaakt door de communistische astronoom Anton Pannekoek vormt het uitgangspunt van een artistiek onderzoek naar de universaliteit van de politieke context van de tekening. Met de installatie van een ‘kantoor van de curator in ballingschap’ gaat Sawangwongse Yawnghwe in tegen de etnocratische Birmese historiografie door een institutionele kritiek te uiten op het functioneren van het staatsmuseum.

De tentoonstelling toont tevens de noodzakelijke teloorgang van nationale of regionale kunsthistorische verhalen door te reflecteren op de manier waarop tentoonstellingen culturele diepte kunnen behouden, of culturele gelijkheid kunnen vinden, wanneer uiteenlopende historische complexiteiten kleven aan ‘dezelfde kamer delen’.

Tentoonstellingsarchitectuur door Bonno van Doorn

------------------------------------------------------

Evenementen: lees meer

------------------------------------------------------

Global Collaborations is een project van het Stedelijk Museum en Stedelijk Museum Bureau Amsterdam van 2013 tot eind 2015. Het is gebaseerd op samenwerkingen met kunstenaars en curatoren wiens werk op uiteenlopende manieren gaat over de effecten van globalisering op verschillende geografische regio’s. Global Collaborations werd geïnitieerd door Jelle Bouwhuis, hoofd van SMBA, en projectcurator Kerstin Winking. Kamarado, het vierde en laatste project van Global Collaborations is tot stand gekomen in samenwerking met Sumesh Sharma en Zasha Colah, curatoren en directeuren van het Clark House Initiative in Bombay, India.
http://global.stedelijk.nl

Clark House Initiative werd opgericht in 2010 in Bombay als een curatorieel samenwerkingsverband, een experimenteel instituut en een kunstenaarsvereniging die zich bezig houdt met ideeën over vrijheid.
www.clarkhouseinitiative.org

------------------------------------------

Met speciale dank aan: Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam; Nederlands Fotomuseum, Rotterdam; Nicoline van Harskamp; Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde, Amsterdam; Nederlands consulaat, Bombay; Eef Vermeij; Jonh Buchanan; Bertil Lintner; David Mathieson; Kevin Woods; Jitish Kallat; Nalini Malani en Johan Pijnappel.

Global Collaborations / Kamarado wordt genereus ondersteund door de hoofdbegunstigers Stichting Ammodo en het Mondriaan Fonds. Met dank aan The Canadian Council for the Arts voor additionele steun voor Sawangwongse Yawnghwe.