Beyond Paradise

Het proces van herhaaldelijk reproduceren van gemedialiseerde reisactiviteit definieert het enigszins naïef anticiperen van de toerist op beleving en verbeeldingskracht. Door zich een arsenaal van propagandabeelden van Cyprus toe te eigenen stelt Mustafa Hulusi (UK/NY) in zijn Elysian en Flower Paintings de betrouwbaarheid van visuele representatie aan de orde. Hij liet fotorealistische schilderijen produceren op basis van foto?s die hij op het eiland heeft genomen. De uitnodigende beelden van rijpe perziken en van een onschuldige hand reikend naar een bloem zijn verstoken van de politieke boodschap die doorgaans het onderwerp is van propaganda. Enerzijds versterken hun omvang en gladde oppervlak een gevoel van ongebondenheid terwijl ze anderzijds doen denken aan de sociaal-realistische kunst die vaak wordt geassocieerd met nationalisme.

Gevonden foto?s zijn veelvoorkomende componenten in het oeuvre van Hans-Peter Feldmann (D). De Sunset-serie uit 2004 bestaat uit negen uitvergrote postkaarten van zonsondergangen. De reeks vermenigvuldigt een perfect romantisch moment en verstoort de vermeende uniciteit daarvan.

Van soortgelijke verstorende aard zijn de werken van Arnout Killian (NL), die artificiële, als paradijselijk bedoelde landschappen schildert zonder mensen en zodoende vakantielocaties verandert in hyperrealistische werelden. Fata Morgana (2007) toont een ongewoon rustig uitzicht

op het duizend-en-één-nacht-paleis in het Nederlandse amusementspark de Efteling. In The Green (2002) presenteert Killian een andere non-place: het golfterrein als het welbekende decor van het vakantietoneel. Het picturale ontdoet de scènes van hun narratieve potentieel en transformeert schoonheid in een vage onzekerheid. Generieke vakantiebestemmingen en de utopie van ongebondenheid staan ook centraal in de videoprojectie The Swimmer (2002-3) door Sascha Pohle (D/NL). Geïnspireerd door de gelijknamige film van Frank Perry uit 1968 speelt Pohle de rol van de hoofdpersoon die zich van het ene Tenerife-hotel verplaatst naar het andere en in elk hotelzwembad een duik neemt. Op bizarre wijze houdt hij daarbij de volgorde van de Thomas Cook-brochure aan, in een eindeloos durende consumptie van vrije tijd.

In haar videoprojectie Folklore #II (2008) gebruikt Patricia Esquivias (VE) een voice-over en met behulp van rekwisieten zoals handgemaakte plattegronden, notities, afbeeldingen van internet en advertenties, legt ze ongewone verbindingen tussen momenten uit de Spaanse geschiedenis. Esquivias plaatst twee historische figuren naast elkaar: Koning Philips II van Spanje die in de 16de eeuw een wereldomvattend rijk exploiteerde en de Spaanse zanger Julio Iglesias, die ongekend populair was in de jaren ?70 van de vorige eeuw. Deze parallelle verhalen ontrafelen een onverwachte plot over de adoratie van de zon en het begin van massatoerisme in Spanje, ondertussen de nationalistische en economische agenda van beide onthullend.

In Phantom Foreign Vienna (1991-2004) richt Lisl Ponger (AT) zich op de onzichtbaarheid van de immigrantengemeenschappen in Wenen in het begin van de jaren ?90. Ponger bezocht en filmde daar een grote verscheidenheid aan ceremonies en vieringen. Zo maakte zij een wereldreis zonder haar woonplaats te verlaten. Haar belevenissen legde zij vast in een dagboek. Met zelfreflexief en kritisch commentaar bekijkt Ponger haar beelden en notities elf jaar later opnieuw. Haar poging om een discursieve structuur voor de film te definiëren, bevraagt de verschillende manieren van culturele representatie.

De reizigersblik is ontheemd in de film The Road to Tate Modern (2003) door Erkan Özgen en Sener Özmen (TR). In deze video vertolken de kunstenaars Don Quixote en zijn dienaar Sancho Panza. Al rijdend op een ezel door de bergen van Koerdistan, gekleed als zakenmannen, zoeken ze naar de weg die hen zal leiden naar het wereldberoemde museum in Londen, in een hilarische queeste naar westerse waarden.

Kunstenaarsduo Bik Van der Pol (NL) reisde naar New Mexico om daar de testlocatie voor atoombommen te documenteren in hun video Trinity (April 2, 2005). De speciale tour naar de plek van de eerste bomexplosie, nu een afgesloten stuk dor land, wordt tweemaal per jaar georganiseerd. Bezoekers uit het hele land komen hier op af. De plek geeft gelegenheid tot een verhaal en wakkert de herinneringen aan van een veteraan, maar de hoofdzaak van deze toeristische bestemming blijft onzichtbaar en wordt overgelaten aan het inbeeldingsvermogen van de toerist.

Matthieu Laurette (FR-NL) is uitgenodigd om speciaal voor ?Beyond Paradise? een bijdrage te ontwikkelen. Welcome to SMBA! Open All Summer. Free Entrance richt zich op de vraag naar zichtbaarheid zonder daadwerkelijk een nieuw kunstwerk te produceren, door de netwerken van de Amsterdamse toerismepromotie te gebruiken en de circulatie van het belangrijkste communicatiemedium van Stedelijk Museum Bureau Amsterdam uit te breiden. Om de uitnodiging voor de tentoonstelling als een toeristisch souvenir te laten fungeren, stelde hij voor de SMBA Nieuwsbrief in een extra grote oplage te drukken en deze te laten verspreiden bij

hotelrecepties in de hoofdstad en de luchthaven. Onderdeel van dit distributieproces is een vertegenwoordiger van Stedelijk Museum Bureau Amsterdam die deze kunstinstelling als een

toeristische attractie introduceert bij het hotelpersoneel. De wervende tekst op de omslag van de Nieuwsbrief is een onderdeel van Laurette?s project.

?Beyond Paradise? is samengesteld door Delphine Bedel en Ayako Yoshimura, in samenwerking met Jelle Bouwhuis, curator van Stedelijk Museum Bureau Amsterdam.

Publicaties

Bij ?Beyond Paradise? verschijnt de gratis verkrijgbare SMBA Nieuwsbrief 105 (NL/EN) in een speciale uitgave als onderdeel van het project van Matthieu Laurette.

In 2009 staat de publicatie van ?Beyond Paradise? gepland. Deze uitgave zal zowel theoretische als sociologische reflecties bevatten op kunst en visuele cultuur onder de noemer van toerisme, samen met specifieke kunstenaarsbijdragen.

Filmprogramma op 4 september

In het kader van ?Beyond Paradise? organiseert SMBA een filmprogramma in Maison Descartes op donderdag 4 september, om 19:30u. De films in dit programma bieden een wisselend perspectief op toeristische activiteiten en fictionele representatie in verschillende geografische

en politieke contexten. Het definitieve programma wordt aangekondigd op de website van SMBA en door Maison Descartes, Institut Français des Pays-Bas, Amsterdam.

Met dank aan:

?Beyond Paradise? tentoonstelling en filmprogramma kwam tot stand met speciale dank aan:

66 East Centre for Urban Culture, Amsterdam; Luke Nyman, John Urry, Mariska van den Berg, Heure Exquise!, Mons-en-Baroeul, Brancolini Grimaldi Arte Contemporanea, Florence / Rome; Charim Galerie Wien, Vienna; Konrad Fischer Galerie, Düsseldorf; 303 Gallery, New York; Max Wigram Gallery, London; Galerie Van Wijngaarden Hakkens, Amsterdam.

Met steun van: Institut Français des Pays-bas en in partnerschap met Maison Descartes