N°94 Now or Never

Oop-a-doop!

De schilderijen van Lucy Stein wemelen van de personages en symbolen die een ongewoon onschuldige lebenswelt lijken te creëren die doet denken aan de surrealistische werelden van komedies en stripverhalen. Als zij samen met haar vriendin Jo Robertson als Blood ‘n’ Feathers exposeert, hebben zij beslist “iets van een komisch duo”, zoals zij zelf toegeven. Maar Steins werk is niet alleen maar escapistisch. Zij neemt niet haar toevlucht tot mythopoëtische verzinsels, maar maakt volop gebruik van dingen die we herkennen uit het dagelijks leven: diazepam (valium), Evian, carrièrevrouwen, trendy kapsels en zwarte vlaggen. Deze thema's fungeren vaak als symbolen voor de valse glans van de wereld waarin we leven en de wijze waarop we onze fantasie gebruiken (met wat valium op z'n tijd om het leven aan te kunnen).

Bobs v Waves (2006) doet ons een kapseldialectiek aan de hand als hulpmiddel om de 21ste-eeuwse vrouw te begrijpen, een vermakelijk voorstel dat evenwel serieuze aanhangers kent in de culturele studies. De metafoor is hier echter rechtstreeks afkomstig uit de bijzondere wereld van de tekenfilmhumor, zoals blijkt uit de aanwezigheid van Betty Boop, het rebelse tekenfilmfiguur van Max en Dave Fleischer uit de jaren dertig. Betty Boop zit met verwarde haren in het midden van het schilderij en kijkt eerder verontrust dan verleidelijk uit haar ogen. Ze wordt omringd door jonge geslaagde vrouwen die pronken met hun zeer hoekige ‘asymmetrische lesbische bobs’. Deze vrouwen zien er eigenzinnig uit en nemen krachtige houdingen aan. Een jonge vrouw praat zelfverzekerd in haar mobiele telefoon. Ze lijken toegerust op een potentieel gevaarlijke wereld van 'spots en zoeklicht, nachtclubs en verkrachters'. Zo te zien, is het ooit bedreigend seksuele karakter van Betty Boop vervangen door een hardere, koudere en zorgelijkere vrouwelijke identiteit (of, anders gezegd, door iets wat mannelijker is).

Natuurlijk is er ideologisch voordeel te behalen uit een samenzwering die het heden vijandiger en bedreigender maakt dan het verleden. De tekenfilmwereld van Betty Boop was vaak net zo problematisch, vooral tijdens de beproevingen van de Grote Depressie. Betty Boop, M.D. (1932) geeft een beeld van de Amerikaanse crisisjaren in een satire die gaat over de valse beloften van mensen die onze moderne kwalen trachten te genezen. Betty Boop reist in een vrachtwagen een berg op en af met een groep jonge medicijnventers die Jippo verkopen, een nepgeneesmiddel. Ondanks de surrealistische bijwerkingen blijkt dit wondermiddel niets anders te zijn dan leidingwater. In de beeldtaal van Stein is Evian-bronwater het moderne equivalent van de kwakzalverij in de Amerikaanse Midwest. Mount Evian is een vals walhalla, een bron van de hedendaagse gekte rond organische producten en aanverwante ecologische zaken die wijdverbreid is onder de nieuwe middenklasse. ‘Evian’ is het symbool voor de zorg voor het lichaam en het eigen ik die bestaat uit snelle schijntherapieën in plaats van een doordachte omgang met het lichaam. Het is het verwaterde substituut voor een al langer bestaand burgerlijk sociaaldemocratisch schuldgevoel. Het geloof in kwakzalverij en groene utopieën wordt echter niet geheel als waardeloos afgedaan: er straalt plezier uit deze romantische ontkrachting. Steins vele afbeeldingen van Evian zijn plezierig om naar te kijken, juist omdat we ons zo bewust zijn van hun functie als verlichte decors. De schilderijen nodigen ons uit om creatief te zijn voor de denkbeeldige ruimte die zij bieden. Zo is ook het feit dat Betty Boop gebruikmaakt van haar expliciet heteroseksuele vrouwelijkheid om haar zin te krijgen, essentieel voor het plezier in Betty Boop, M.D. Haar gewaagde uiterlijk en gecalculeerde duizeligheid geven haar macht en versterken de lichtgelovigheid van het publiek (totdat de Hays Code in 1934 een einde maakte aan de pret). Dit is een gewiekst charismatische, maar uiterst ambigue vorm van intelligentie, een ironische Pretty Power (2005), die herhaaldelijk wordt gebruikt in de titels en thema's van Steins werken.

Betty Boops idealen zijn eerder absurd tegenstrijdig dan hoogdravend en vormen dus een amusantere, sarcastischere kritiek op de status-quo dan de idealen die worden geassocieerd met masculiene technologische utopieën (of met de uiterst fatsoenlijke Walt Disney). In Betty Boop for President(1932) belooft Betty Boop in haar verkiezingsmanifest vuilnismannen hun eigen chauffeur en limousine te geven, tapijten neer te leggen zodat paarden hoge hakken kunnen dragen en de elektrische stoel te veranderen in een salon waar veroordeelde moordenaars een transformatie kunnen ondergaan. Een productieve collega-auteur van wat Blood ‘n’ Feathers samen beschrijven als ”pretentieus antipretentieuze manifesten”. De schilderijen van Stein bieden eveneens idiosyncratische oplossingen voor de problemen in de wereld via International Enthusiasm(2006). Ook hier wordt ingezien dat de grote plannen van carrièregerichte utopisten dikwijls contraproductief zijn en geen rekening houden met de noden en behoeften van het dagelijks leven, aldus One Touch of Humour Would Have Saved Her From Such Comprehensive Suffering(2006).