Am I Black

De Anglo-Saksische kunstwereld heeft de beschikking over een goed ontwikkelde Afro-Amerikaanse en Black British (kritische) theorie, waarmee het werk van Zwarte kunstenaars een significante positie krijgt in het maatschappelijk discours. Dit gegeven is ook van toepassing op het Afrikaanse continent en in de Caraïben.

Er is tot nog toe geen officiële traditie van Afro-Europese kunstkritiek en -discours die een context leveren voor het beoordelen van werk gemaakt door Zwarte kunstenaars op het vasteland van Europa. Als we het beeldend werk van deze groep Europeanen willen beoordelen hebben wij enkel de beschikking tot het Brits-Amerikaanse, Afrikaanse en Caribische model, naast het algemeen dominante kunstdiscours in het betreffende Europese land. Met deze beperkingen in het achterhoofd worden er werken geproduceerd door Afro-Europese kunstenaars die internationaal alleen weerklank vinden wanneer zij afgezet worden tegen deze bestaande raamwerken.

Deze constatering is het uitgangspunt voor het debat ‘Am I Black’ in Stedelijk Museum Bureau Amsterdam. Daarin staat de vraag centraal of het zinvol is om langs raciale en etnische lijnen te denken over de hedendaagse beeldende kunst in Nederland, en of het nuttig kan zijn om een eigen Afro-Nederlands en Afro-Europees kunstdiscours te ontwikkelen.

Is er ruimte in Nederland, en op het Europese vasteland in het algemeen, om lokale etnische issues onderdeel te maken van het lokale kunstdiscours op basis van de issues die uit de zwarte gemeenschap voortkomen? En, op die manier een Afro-Europees denken over kunst tot stand te brengen dat onderdeel kan worden van het kunstbeleid?

Deze vragen worden belicht door initiatiefnemer Charl Landvreugd en in een internationale context geplaatst door kunsthistoricus Rob Perrée. Daarna is er een discussie waaraan Macha Roesink (de Paviljoens), Annet Zondervan (CBK Zuidoost) en de kunstenaars-curatoren Remy Jungerman en Sara Blokland deelnemen. De discussie staat onder leiding van Dr. Aspha Bijnaar.

BIO’s:

Aspha Bijnaar

Dr Aspha Bijnaar studeerde Sociologie in Suriname en in Nederland. In 2002 rondde ze haar proefschrift af aan de Universiteit van Amsterdam, gepubliceerd als Kasmoni. Een spaartraditie in Suriname en Nederland. Het handelt over de informele geldeconomie onder slaven. Bijnaar is ook co-auteur van Op zoek naar de stilte. Sporen van het slavernijverleden in Nederland (KITLV Press, 2007). Bijnaar heeft als onderzoeker bij het NiNsee meegewerkt aan diverse tentoonstellingen en lespakketten. Een ervan is de permanente tentoonstelling Doorbreek de Stilte! Sporen van het slavernijverleden in Nederland, een tentoonstelling over de geschiedenis van het Nederlandse slavernijverleden. Momenteel werkt ze aan een grote nationale website over het Nederlandse slavernijverleden (lancering voorjaar 2013). In maart 2013 komt haar theaterstuk Rebelse Vrouwen in slavernij uit (première Bijlmerparktheater). Andere thema’s waar Bijnaar (internationaal) over publiceert zijn informele economie, gender en beeldvorming.

Sara Blokland

is kunstenaar, curator en publicist. Ze studeerde aan Gerrit Rietveld Academie, aan het Sandberg Instituut en behaalde haar MA in Film and Photographic Studies aan de Universiteit van Leiden. Zij had onder andere exposities in het Kumho Museum (Seoul, Korea) en Gallery Lmak-projects (New York), SMBA en Stedelijk Museum Amsterdam, MMKA in Arnhem en het Gemeentemuseum Den Haag. Ze was daarnaast redacteur van boeken als Van Waarde (2008) en The Police Band of Surinam (2010). Sinds 2009 is ze co-directeur van UNFIXED Projects dat onder meer tentoonstellingen organiseert en onlangs de publicatie UNFIXED – photography and post colonial perspectives in contemporary art heeft uitgegeven bij Jap Sam Books.

Remy Jungerman

Het werk van Remy Jungerman is steevast gerelateerd aan zijn Surinaamse afkomst en gericht op wereldburgerschap in de hedendaagse maatschappij. In zijn collages, sculpturen en installaties komen aspecten als het lokale en het globale, het interne en externe aan de orde. Traditionele materialen en objecten verschijnen in verschillende contexten en bevechten bepaalde noties over hun verschijning in de Westerse maatschappij. Hij studeerde aan de Academy for Higher Arts and Cultural Studies in Parimaribo en de Gerrit Rietveld Academie. Zijn werk is onder meer getoond, en verzameld, in het Stedelijk Museum Amsterdam, MMKA Arnhem, Museum Het Domein Sittard, Zeeuws Museum Middelburg, ARC Collection Amsterdam, Droog NY USA, NAI Rotterdam, The Rennies Collection Vancouver.

Jungerman is ook mede-oprichter van het Wakaman Project (2007-2009) als onderdeel van het Intendantschap Cultural Diversiteit en winnar van de Fritschy Cultuur Prijs 2008.

Charl Landvreugd

Charl Landvreugd is een kunstenaar-schrijver die zich bezighoudt met het zichtbaar maken van koppelteken-identiteiten in Nederland en Europa. Zijn primaire focus hierbij is kunstenaars met een Afro-Europese identiteit. Vanuit zijn onderzoek hoopt hij iets te kunnen zeggen over het Europa van morgen.

Hij is een Fulbright scholar en heeft beeldende kunst en kunstgeschiedenis gestudeerd aan Goldsmiths College in Londen en Beeldende kunst en kritische theorie aan Columbia University in New York. In 2010 was hij mede-organisator van ‘Am I Black Enough For You?’ in Zaal de Unie in Rotterdam, een voorloper van de discussie die hij nu in SMBA een vervolg geeft.

Rob Perrée

Is literatuur- en kunsthistoricus. Perrée is momenteel freelance kunstpublicist en curator, met een special interesse voor hedendaagse Afrikaans-Amerikaanse kunst, Afrikaanse en Caribische kunst en mediakunst. Hij is redacteur bij tijdschrift Kunstbeeld en zit in de redactieraad van Pf Magazine. Perrée is daarnaast mede-oprichter van de Con Rumore Foundation (1986) en bestuurslid van de Nan Hoover Foundation (opgericht in 2008).

Macha Roesink

Macha Roesink studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht en aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Ze werkte onder meer als curator voor de Caldic-Collectie (Rotterdam), als coördinator voor de Rietveld Academie en ze initieerde als onafhankelijk curator onder de naam Rhizome projecten o.a. voor De Appel met kunstenaars als Steve McQueen, De Rijke/De Rooij en Tracey Emin. Roesink initieerde als adviseur voor PUMA Creative het sociale netwerk CAN (Creative Africa Network) met bijbehorende projecten voor de wereld van kunst en cultuur binnen en buiten het continent Afrika om talenten zichtbaar te maken op het gebied van hedendaagse kunst, film, architectuur, design en podiumkunsten. Dit project is gelanceerd tijdens de Jo’burg Art Fair (2009).

Sinds 2001 is Roesink directeur van Museum De Paviljoens in Almere. Een van haar eerste tentoonstellingen daar was ‘Black My Story’ (2003) waarin ‘multiculturaliteit’ centraal stond. Sinds 2009 heeft Museum De Paviljoens een aantal tentoonstellingen georganiseerd onder de noemer ‘De Nederlandse identiteit?’.

Annet Zondervan

Annet Zondervan is sinds 1998 directeur van Centrum Beeldende Kunst Zuidoost. CBK Zuidoost is de kortste weg naar kunst van vandaag met inspiratie uit alle werelddelen. Zondervan is kunsthistoricus, geschoold aan de Universiteit Leiden, en heeft tevens een opleiding afgerond aan de Pedagogische Academie Ichthus Rotterdam. Intercultureel programmeren is in haar ogen een vereiste, net zoals aansluiten bij onderwerpen die het maatschappelijk debat kleuren. Een andere methodiek om mensen te betrekken is door het publiek op gezette tijden een actieve rol als coproducent geven. Amsterdam Zuidoost – met als levendig centrum de Bijlmermeer – is gezien haar veelkleurige bevolkingssamenstelling bij uitstek de plek om dit alles te doen. Kwaliteit en toegankelijkheid van kunst zijn twee grootheden die elkaar, aldus Zondervan, niet uitsluiten.

CBK Zuidoost realiseert jaarlijks zo’n 25 projecten en is tevens een kunstuitleen. De instelling bereikt jaarlijks gemiddeld 18.000 mensen per jaar: kunstkenners en starters, jong en oud, wit en zwart.

Am I Black is mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams Fonds voor de Kunst en het Mondriaan Fonds

[Beeld: Portret van Dr. Aspha Bijnaar]