See Reason

‘See Reason’ is genoemd naar het werk La Razón (De Rede, 2010) van de Cubaanse kunstenaar Carlos Garaicoa op de tentoonstelling. Het is letterlijk gemaakt op basis van een antiquariatisch exemplaar van het boek Kritik der reinen Vernunft van Immanuel Kant. De pagina’s zijn op een ogenschijnlijk structurele maar verder onnavolgbare manier uitgelegd en zodanig verknipt en weer uitgelegd dat nieuwe, steeds kleinere bladzijden zijn ontstaan. Er zit een schijnbaar architecturale logica achter, maar deze lijkt slechts tot doel te hebben om het boek onleesbaar te maken en tot een handarbeidsintensief en tactiel aantrekkelijk object te verheffen.

Rationalisme is een begrip met een specifieke lading in Cuba. Eerst kwam het met de uitbuiting van slaven in de gerationaliseerde productiemethoden van de plantages, daarna als voertuig voor de strategische belangen van de Verenigde Staten en tot slot als onderdeel van de ideologie van het communistisch bewind. Al deze vormen kwamen tot uiting in onderdrukking van de bevolking en censuur. Het failliet van het communisme werd zichtbaar tijdens de eenmalige, grootscheepse emigratie uit Cuba in 1980, toen 125.000 Cubanen met boten naar de V.S. vluchtten, en vooral bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie met totale armoe als gevolg. Die situatie wordt vooral zichtbaar in Havana met zijn verwaarloosde gebouwen, zoals vroegere winkels. Oude neonreclames op deze gebouwen inspireerden Garaicoa tot tekstuele interventies die de toestand op Cuba becommentariëren, in zijn portfolio Frases die ook op de expositie is te zien.

Het werk van Patrizio Di Massimo refereert aan de specifieke postkoloniale situatie van zijn geboorteland Italië, onder andere met het muurtekstwerk The Negus said: give me the lion keep the stele! (2010). De Leeuw van Juda en de Obelisk van Axum, monumenten uit Abessinië (nu Ethiopië), werden tijdens de Italiaanse bezetting in 1937 geconfisqueerd en naar Rome overgebracht. Het was de Negus (keizer) Hailè Selassiè van Ethiopië die in de jaren ’60, tijdens een bezoek van de graaf van Aosta aan zijn land, om teruggave van de artefacten vroeg. Na het onbevredigende antwoord van de graaf dat de leeuw wel terugkon – wat ook snel zou gebeuren -- maar dat de obelisk te groot was en daarom te duur om te transporteren, riposteerde Selassiè met “geef me dan de leeuw en houdt de naald!” Uiteindelijk zou de obelisk pas in 2005 in Ethiopië terugkeren. Di Massimo heeft de conversatie tussen Selassiè en de Italiaanse graaf aangevuld met andere, fictieve conversaties volgens eenzelfde bitse trant en de onderliggende consequenties voor en implicaties van de restitutie van de twee monumenten.

De korte video Duet for Cannibals (2009) gaat ook over zulke psychologische machtsrelaties. Het werk is voortgekomen uit een opdracht, aan verschillende kunstenaars, om een portret te maken van een muzikant uit Burkina Faso die sinds zeven jaar in Milaan woont. Di Massimo maakte echter geen exotiserend portret maar ensceneerde een dialoog met hem. In de video legt hij hem de vraag voor of hij wil meespelen in een film waarin een bepaalde seksuele handeling centraal staat. Het werk portretteert zodoende niet zozeer Traore maar veeleer de groteske postkoloniale situatie van Italië en de perceptie van immigranten aldaar.

De posities van Garaicoa en Di Massimo zijn slechts twee uit een veel groter veld van hedendaagse kunst waarin sprake is van een postkoloniale dynamiek. ‘See Reason’ is een begin van het aanknopen door Stedelijk Museum Bureau Amsterdam bij deze dynamiek. Tentoonstellingen zijn één vorm waarin Project 1975 zich manifesteert. Een andere vorm is de essay-bijdrage van Lucrezia Cippitelli aan de SMBA Nieuwsbrief over onder meer de bijzondere positie die de Havana Biënnale inneemt in de postkoloniaal georiënteerde hedendaagse kunst. Ook de geplande lezing van Tate-curator Paul Goodwin op 23 januari is er een onderdeel van. Hoezeer Project 1975 de programmering van SMBA heeft overgenomen wordt ook duidelijk door de interveniërende grafische identiteit die speciaal voor dit doel is ontworpen door Nina Støttrup Larsen van bureau Mevis en Van Deursen.

Patrizio Di Massimo (1983, Jesi, Italië) is resident bij De Ateliers in Amsterdam. Hij exposeerde onder andere bij de Kadist Art Foundation in Parijs (2009), Witte de With in Rotterdam (2009) en Art Basel Statements (2010).

Carlos Garaicoa (1967, Havana, Cuba) exposeerde onder meer op de biënnale van São Paulo, 2010; de Venetië-biënnales van 2005 en 2009 en op Documenta XI in Kassel, 2002. In het Museum of Modern Art Ireland in Dublin was dit jaar nog een groot overzicht van zijn werk te zien. Garaicoa is tevens werkzaam als adviseur bij de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Hij woont en werkt in Madrid en Havana.

Op de avond van de opening zal de publicatie 'Duet for Cannibals: Forms of Cultural Appropriation' te koop zijn; een serie tekeningen van Patrizio Di Massimo maken deel uit van dit boek, geredigeerd door Inti Guerrero en gepubliceerd door Jap Sam Books & Agentur.